همه چیز درباره ی سرخس ها (معرفی ، پرورش و نگهداری )

معرفی ، پرورش و نگهداری سرخس ها (فوجر)

سرخس ها در انواع مختلف دارای برگ هایی با فرم های گوناگون هستند که می توانید آن ها را به عنوان یک گیاه زیبا برای طراوت بخشیدن به محیط درون خانه انتخاب نمایید .

انواع سرخس :

ین گیاه ، شامل بیش از 9000 گونه است که خانواده های مختلفی را در بر می گیرد :

1 – سرخس پر سیاوشان ادینتوم ( Adiantum spp.) :

این سـرخس ها شامل 10 گونه اند که مهم ترین آن ها عبارت اند از :
1 – سـرخس پر سیاوشان دلتا (  Raddianum)
2 – سـرخس پر سیاوشان زیبا ( Tenerum )
3 – سـرخس پر سیاوشان رزنما ( Hispidulum )

• – مشخصات ظاهری  :
• دارای ساقه های سیاه رنگ و براق می باشد .
• دارای برگ های تقریبا مثلثی و زاویه دار است .
• رنگ عمومی برگ ها سبز روشن است که مخصوص این جنس هاست .

2 – سرخس لانه پرنده ای ، سرخس برگ پهن ( Asplenium spp. ) :

این نوع سرخس شامل 13 گونه است که مهم ترین و زیبا ترین آن ها عبارت اند از :
1 – سرخـس لانه پرنده ( Nidus )

• – مشخصات ظاهری  :
• دارای برگ های پهن و براق است و طول تقریبی آن ها به 60 سانتی متر می رسد .
• رگ برگ اصلی سیاه رنگ است و به شکلی واضح در طول برگ دیده می شود .
• حاشیه ی برگ ها موج دار می باشد .

3 – سرخس پا خرگوشی ( Davallia ssp. ) :

شامل پنج گونه است که مهم ترین آن عبارت است از :
1 – سرخـس پا خرگوشی ( Fejeensis )

• مشخصات ظاهری :
• دارای برگ های بسیار زیبا ، سبز تیره و منظم می باشد .
• بیرون آمدن ریزوم های تار دار از لبه ی گلدان و آویزان شدن آن ها از اطراف گلدان ، شبیه پای خرگوش می نماید .
• دارای ساقه ی مفتولی و قرمز رنگ می باشد .
• دارای برگ های شبیه به برگ هویج است .

4 – سرخس بوستون : یا سرخس معمولی یا سرخس پر طیوری ( Nephrolopis spp. )

– شامل 6 گونه است که مهم ترین آن ها عبارت اند از :
1 – سرخس بوستون قد بلند ( Exaltata )
2 – سرخس بوستون برگ قلبی ( Cordifolia )

• مشخصات ظاهری  :
• دارای برگ های راست یا افشان است که از برگچه های منظم و سبز خوش رنگ تشکیل شده است .
• برگ ها مقاوم با رگ برگ اصلی بسیار قوی و قهوه ای رنگ می باشد .

5 – سرخس رومیزی یا برگ بیدی ( Pteris spp. ) :

شامل 5 گونه است که مهم ترین آن ها عبارت اند از :
1 – سرخس رومیزی لطیف ( Cretica )
2 – سرخس رومیزی ویکتوریا ( Ensiforms )

• مشخصات ظاهری سرخـس رومیزی :
• دارای برگچه های مخصوص به خود که نه شبیه برگ های سـرخس است نه شبیه برگ های دیگر گیاهان .
• با برگچه های کشیده ، ساده ، لبه دار و یا موج دار می باشد .
• در سرخـس ویکتوریا وسط برگچه ها سفید و دو طرف آن سبز تیره می باشد .

6 – سرخس دکمه ای ( Pellaea spp. ) :

شامل سه گونه است که مهم ترین آن ها عبارت اند از :
1 – سرخس دکمه ای نیوزلندی ( Rotundifolia )

•  مشخصات ظاهری  :
• دارای برگچه های سبز تیره ، براق ، دکمه ای شکل است که به صورت متقابل قرار دارند.
• در بعضی گونه ها رگ برگ ها به رنگ سیاه و براق و با برگچه هایی شبیه دیگر سرخـس هاست .

7 – سرخس شاخ گوزنی ، سرخس استرالیایی ( Platy cerium spp. ) :

– شامل دو گونه است که مهم ترین آن ها عبارت اند از :
1 – سرخس شاخ گوزنی استرالیایی ( Bifurcatum )

• مشخصات ظاهری :
• دارای برگ های کشیده ، پنجه ای و سبز رنگ است که مانند شاخ گوزن به نظر می رسد .
• بیشتر این گونه ها روی تنه ی درختان مسن یا روی خزه های چسبیده به درختان رشد می کنند .

8 – سرخس پا خرگوشی صحرایی – POLY ( poclium spp. ) :

شامل سه گونه است که مهم ترین آن ها عبارت اند از :
1 – سرخس پا خرگوشی صحرایی ( Aureum ) سرخس آمریکایی

• مشخصات ظاهری  :
• دارای برگ های حاشیه دار یا موج دار به رنگ سبز براق و بسیار زیباست.
• برگ ابتدا طویل است و سپس به شکل پنجه ای تقسیم می شود .
• ریزوم این نوع گیاهان به طور آشکار از لبه ی گلدان خارج می گردد .

2 – سرخس شاخ گوزنی آمریکایی ( Punctatum )

اصل و منشا سرخس ها

این گیاهان بیشتر در مناطق گرمسیری نظیر بخشی از قاره ی استرالیا ، آمریکای جنوبی و مرکزی ، آسیای شرقی و بخشی از آفریقا یافت می شوند .

خواص بتانیکی سرخس ها

• گیاهی بدون گل است .
• سرخـس ها دارای ریشه ، ساقه و برگچه و ریزوم مخصوص هستند .
• ازدیاد آن ها از راه اسپور و تقسیم گیاه صورت می گیرد .
• سرخـس ها دارای اجزایی به نام کروزیر ( Crozier ) هستند که شبیه ریشه های هوایی اند . این اجزا ، از سطح خاک خارج می شوند و به طرف پایین یا اطراف گلدان آویزان می گردند .
• این گیاهان بسیار متنوع اند بعضی خیلی کوچک و بعضی دیگر بزرگ دیده می شوند .

• اصول داشت و تکثیر سرخس ها

  آب و هوا
  

  نور مناسب سرخس :

  سرخـس ها نیاز به نور متوسط تا نور زیاد دارند . می توانید سرخـس ها را  نزدیک پنجره های شرقی و جنوبی اتاق قرار دهید .
  

  درجه حرارت لازم برای سرخس :

  درجه حرارت مناسب سرخس ، بین 13 تا 27 درجه ی سانتی گراد است .
  

  رطوبت کافی برای سرخس :

  رطوبت مورد نیاز این گیاهان در حد متوسط یعنی 25 درصد به بالاست .
  

  آبیاری لازم برای سرخس :

  در هر آبیاری سعی کنید سطح خاک گلدان همیشه مرطوب باشد .
  

  خاک مناسب سرخسها :

• سرخس ها را می توانید در خاک های سبک یا مواد آلی پوسیده پرورش دهید .
  ترکیب خاکی مناسب سرخس ها را می توانید با دو دستور زیر تهیه نمایید :
•  یک سوم خاک لوم سبک + یک سوم تورب + یک سوم شن درشت و یا زغال .
  اگر کود حیوانی در دسترس دارید مقدار کمی کود دامی پوسیده به ترکیب بالا اضافه کنید .
• مخلوط دیگر شامل : یک قسمت کمپوست + چهار قسمت خاک شنی لمونی + یک قسمت شن + یک قسمت کود حیوانی.
  اگر خاک حالت اسیدی دارد می توانید قدری آهک به مخلوط آن اضافه کنید .

توجه : PH خاک باید بین 6 تا 8 باشد .

تعویض گلدان سرخس ها :

در ماه های پاییز ، بسیاری از سرخس ها حالت استراحت خود را می گذرانند،
بهتر است در این زمان از جا به جا کردن آن ها به گلدان های بزرگ تر خودداری نمایید .
در زمانی که رشد و نمو آن ها به حداکثر رسیده است و ریشه ها قوی و فعال شده اند تعویض گلدان آن ها بلامانع است .

کود مناسب سرخس ها :

کود دهی را در هر یک یا دو ماه یک بار در فصل رشد و نمو گیاه ( بهار و تابستان ) ، انجام دهید .
برای این منظور ، می توانید از کود های ازت دار مخصوصا به صورت مایع ، بارانی ، اسپری کنید .
استفاده از کود حیوانی پوسیده با خاک مخصوص این نوع گیاه بسیار مفید است .

آفات و امراض پیش آمده برای گل سرخس و درمان آن :

1 – وجود لکه های سپر دار نیمه کروی و برجسته به رنگ قهوه ای .
علت : وجود حشره ی کوچک که بعدا به صورت لکه های بر جسته و چسبیده ی قهوه ای در پشت برگ و دم برگ ها و اطراف برگچه ها ظاهر می شود و به نام شپشک سپر دار کروی معروف است .
علاج : سم پاشی با سموم حشره کش ( طبق دستور )
2 – وجود لکه های سفید پنبه ای در پشت برگ ها و محل اتصال برگچه به رگ برگ اصلی .
علت : شپشک آرد آلود سفید رنگ
علاج : سم پاشی با سموم حشره کش ( طبق دستور )
– تمیز کردن با دست یا گوش پاک کن در سطح کوچک
3 – وجود لکه های بسیار ریز سفید یا زرد رنگ در روی برگ ها و لکه های ریز سفید و قرمز رنگ بسیار ریز در پشت آن ها .
علت : آفت کنه قرمز
علاج : سم پاشی با سموم کنه کش ( طبق دستور )‌
4 – وجود لکه های زرد یا زرد شدن برگچه ها که از پایین بوته آغاز می گردد.
این لکه ها ، معمولا با لکه های ریز قهوه ای همراه اند . از این رو برگچه ها اندک اندک ریزش می کنند .
علت : هوای گرم و دقت نکردن در آبیاری
علاج : خنک کردن محیط با تهویه یا مه پاشی و آبیاری دقیق
5 – زردی برگ ها که با لکه های سوخته ی قهوه ای رنگ و توقف رشد گیاه همراه است .
علت : هوای محیط اطراف گیاه بسیار خشک است .
علاج : بالا بردن رطوبت محیط با آب پاشی و قرار دادن زیر گلدانی بزرگ و ریختن ریگ درشت در داخل آن و سپس پر کردن از آب تا سطح سنگ ریزه و قرار دادن گلدان سرخس بر روی سنگ ریزه ها تا رطوبت موجود ، خواسته گیاه را برآورده سازد .
6 – رنگ پریدگی برگچه ها ، همراه با لکه های روی آن .
علت : زیادی نور
علاج : سعی کنید گلدان را از محل پر نور به طرف سایه هدایت نمایید .
7 – بی رنگ شدن برگچه و کندی رشد گیاه .
علت : نداشتن کود کافی
علاج : کود دهی را ( طبق دستور ) اعمال کنید .
8 – خشک شدن برگچه ها .
علت : خشکی هوای محیط و خاک
علاج : بالا بردن رطوبت
محیط اطراف گیاه و آبیاری خوب و مرطوب نگاه داشتن خاک به طور دایم مخصوصا در فصل تابستان

تکثیر و ازدیاد سرخس ها :

1 – ازدیاد به روش اسپور ( هاگ )
1 – کیسه هایی به نام سوری که در پشت برگ های سرخس ها ظاهر می گردند و پس از رسیدن به رنگ قهوه ای تیره و یا سیاه در می آیند ، حاوی هاگ اسپور می باشند ، این کیسه ها معمولا به طور منظم در پشت برگ ها نمایان هستند .
2 – برگ را به پشت ، روی ورقه ی کاغذی قرار دهید و آن را داخل یک پاکت یا کیسه سفید بگذارید . درب آن را ببندید .
3 – سپس چند هفته صبر کنید تا برگ در آن محیط خشک شود و کیسه های سوری ترکیده ، هاگ ها یا اسپور ها خارج گردند .
4 – سپس اسپور ها را از کیسه خارج کنید و بر روی کاغذ بریزید و یا اگر تعدادشان اندک است همان برگ را که روی کاغذ گذاشته شده بود آرام بیرون بکشید هاگ ها را روی گلدان که حاوی خزه ی اسفاگنوم یا خاک پیت مرطوب است بپاشید .
5 – گلدان را در داخل سینی حاوی مقداری آب قرار دهید . سینی و گلدان حاوی اسپور را در داخل کیسه پلاستیکی بگذارید تا در محیط گرم و مرطوب و دور از نور مستقیم خورشید قرار گیرد . بعد از چند هفته اسپور ها رشد کرده ، حدود 5/0 سانتی متر می رسند و قلبی شکل می گردند . در این حالت پوشش پلاستیکی را بردارید .
6 – وقتی گلدان را از کیسه ی پلاستیکی خارج نمودید با دقت و به آرامی هر چند روز یک بار آن ها را آبیاری نمایید .
7 – بعد از آن که گیاه حدود یک سانتی متر رشد کرد ، شما می توانید آن ها را به گلدان دیگر انتقال دهید و در جای مرطوب بگذارید .
2 – ازدیاد به روش تقسیم بوته
1 – در تقسیم بوته باید ابتدا گیاه را با دقت با ریشه از خاک خارج کنید .
2 – سپس با چاقوی تیزی آن را به چند قسمت تقسیم کنید که هر قسمت دارای ریشه ی کافی و یک یا چند ساقه یا جوانه باشد .
3 – هر قسمت را که خود یک گیاه کامل است در گلدان جداگانه کشت نمایید و توجه کنید عمق کاشت مشابه با عمق کاشت پایه مادری باشد پس از آبیاری باید آن را در محیط سایه قرار دهید تا رشد کافی بنماید .